مدیریت مصرف آب کشاورزی باید اولویت برنامه هفتم باشد
تاریخ انتشار: ۱۹ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۳۶۰۵۳
به گزارش قدس آنلاین، برنامه هفتم توسعه ۳۰ اردیبهشت ابلاغ شد. فصل ۱۰ این برنامه به تأمین امنیت غذایی اختصاص دارد که در به تشریح برنامههای پیش بینی پرداخته است. در بخش نخست این گزارش برخی خلاءها و نقاط قوت و ضعف بخش کشاورزی ایران از زبان تحلیل گر این حوزه آمد. بارها عنوان شده کشاورزی ایران سنتی بوده و بیشتر مصرف آب (بیش از ۹۰ درصد) در بخش کشاورزی بوده و بنابراین بیشترین هدررفت نیز در این بخش اتفاق افتاده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
وی با بیان اینکه آثار تغییرات اقلیمی بر وجوه مختلف تولید در برنامه هفتم نیز مجال مفصلی میطلبد، افزود: تغییر اقلیم موجب افزایش دما و در نتیجه افزایش تعریق و تعرق، کاهش تا ۲۵ درصد عملکرد محصول به ازای واحد حجم آب مصرفی و به ازای واحد زمین زیرکشت میشود. در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد تولیدات زراعی و باغی کشور حاصل کشت آبی بوده و در واقع توسعه کشاورزی آب محور است.
وی افزود: منابع آب تجدیدشونده کشور در شرایط بارش سالانه برابر با میانگین بلندمدت کمی بیش از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب است ضمن آنکه ادعا میشود از ۹۰ میلیارد مترمکعب آب استحصال شده در کشور ۸۳ میلیارد آن معادل ۹۳.۵ درصد در بخش کشاورزی مصرف میشود. در نتیجه با وجود محدودیت شدید منابع آب، بهرهوری و کارآیی استفاده از این منابع پایین است.
این کارشناس حوزه کشاورزی تاکید کرد: بخش کشاورزی در برنامه هفتم باید ضمن مصرف آب کمتر تولید بیشتری را عرضه کند. در عین اینکه چنین ادعاهایی در این سطح اغراق آمیز است، اما اصل موضوع به ویژه بهره وری نازل آب در کشاورزی صحت دارد.
بحران آب و تأمین امنیت غذایی
شیرزاد گفت: بر اساس آخرین گزارش نشریه معتبر نیچر ایران طی سالهای اخیر ۷۵ کیلومتر مکعب از آبهای زیرزمینی کشور مصرف شده و از این طریق به خشکی بیش از پیش دامن زده است.
این کارشناس بخش کشاورزی با اشاره به افزایش جمعیت و تأمین امنیت غذایی آنها عنوان کرد: جمعیت ایران در سال ۱۳۰۰ کمتر از ۱۰ میلیون نفر بود که امروز به بیش از ۸۰ میلیون نفر افزایش یافته و هفدهمین کشور پرجمعیت جهان به شمار میرود. پیشبینی میشود با توجه به برنامههای افزایش جمعیت، در سال ۲۰۵۰ میلادی ایران جز ۱۰ کشور پرجمعیت جهان به شمار آید. این جمعیت هم آب شرب میخواهند، هم آب برای کشاورزی و غذا نیاز دارد. با همین جمعیت کنونی هم در حدود نیمی از کالری مصرفی کشور از خارج تأمین میشود. بدیهی است برای تولید غذای بیشتر جمعیت هدف، باز هم به آب بیشتر و واردات آب مجازی بیشتری نیاز خواهد بود.
وی با اشاره به میزان سرانه آب تجدیدپذیر در گذشته عنوان کرد: سال ۱۳۰۰ میزان سرانه آب تجدیدپذیر حدود ۱۳۰۰۰ مترمکعب بوده ولی در حال حاضر این عدد به حدود ۹۰۰ مترمکعب تقلیل یافته است.
وی افزود: متأسفانه توزیع سرانه آب در ایران هم نامناسب بوده و تفاوتهای فاحش بین استانهای شمالی و غربی با استانها و مناطق مرکزی و شرقی وجود دارد. به عنوان مثال سرانه آب در استانهای کرمان، سیستان و بلوچستان و یزد و حتی فارس به مراتب کمتر از ۱۳۰۰ متر مکعب است. پس تلاش برای استحصال باقی مانده آبهای قابل استحصال باید در دستور کار قرار بگیرد.
آب مورد نیاز چگونه باید تأمین شود؟
شیرزاد درباره اولویت استحصال آب اظهار کرد: نخست بهره گیری از آبهایی است که به آبهای شور دریاهای آزاد میریزند، است. راه دیگر، استحصال آبهایی که وارد قلمرو دیگر کشورها میشوند با رعایت حقوق بینالملل و پرهیز از ایجاد منازعات غیر قابل جبران است. پیگیری فعالانهتر دستگاه دیپلماسی خارجی برای تأمین حقابه ایران منطبق بر حقوق بینالمللی و قراردادهای دوجانبه تعهدآور مانند هیرمند از طریق افغانستان، ترکیه و عراق یا به عبارتی دیپلماسی آب راهکار دیگر برای تأمین آب مورد نیاز کشور است. راهکار چهارم، اجرای پروژههای آب شیرینکنی به ویژه در حاشیه دریای عمان و خلیج فارس و تلاش برای اقتصادیتر کردن هزینه آب تولیدی از این روش با اتکا به تحقیقات جدی خواهد بود. واردات آب مجازی یا واردات محصولاتی که تولید آنها به مقادیر بالای آب نیاز دارد یا موجب از بین رفتن محیط زیست میشود از دیگر راهکارهای موجود است.
وی توضیح داد: اگر هر هکتار زراعت ذرت مثلاً به طور میانگین ۱۲ هزار متر مکعب آب نیاز داشته باشد و به طور میانگین ۷.۵ تن محصول ذرت از هر هکتار آن عاید شود، مفهوم آن این است که برای استحصال هر تن ذرت به ۱۶۰۰ متر مکعب آب نیاز است. بنابراین با واردات ۱۰ میلیون تن ذرت در سال حدود ۱۶ میلیارد متر مکعب آب مجازی وارد کشور میشود یعنی چند برابر بیش از کل آب مصارف خانگی و صنعت. البته بازیافت آب و استفاده از فناوریهای نو گردشی راه حل دیگری برای تأمین آب مورد نیاز بخش کشاورزی و البته کشور است. بنابراین برای نیل به اهداف برنامه هفتم باید به این موضوعات توجه ویژه شود.
ضرورت اجرای الگوی کشت
شیرزاد در ادامه سخنان خود با اشاره به الگوی کشت عنوان کرد: در برنامه هفتم توسعه لزوم تدوین الگوی کشت متناسب با شرایط منطقهای یا برنامه ریزی منطقهای آگرو اکولوژیکی، پهنه بندی اراضی و اصلاح الگوی کشت محصولات زراعی از واجبات است چون تولید هر محصول زراعی واحد در شرایط مختلف اقلیمی به مقادیر متفاوتی از آب نیاز دارد.
وی گفت: به طور کلی در مناطق گرم و خشک تولید یک واحد از محصول زراعی یا باغی واحد بیشتر از مناطق سرد و مرطوب یا حتی گرم و مرطوب است. برای مثال هر هکتار کشت برنج در مناطق مرطوب گیلان به ۱۴ هزار متر مکعب و در خوزستان به ۵۰ تا ۹۰ هزار مترمکعب آب نیاز دارد. بنابراین کشت برنج در خوزستان یا حاشیه زاینده رود صرفه اقتصادی ملی نداشته و علاوه بر آن از جنبه زیست محیطی و هدررفت آب شیرین و عدم پایداری هم قابل توصیه نخواهد بود.
وی اظهار کرد: پهنه بندی کشور و اعمال محدودیت در درجه اول با استفاده از روش تشویقی و در نهایت با استفاده از روش ممنوعیت قانونی و تنبیهی برای افزایش بهرهوری مصرف آب ضروری است. این پهنهبندی باید با مطالعه دقیق و در نظر گرفتن معیشت کشاورزان از یک سو و منافع ملی و زیست محیطی از سوی دیگر اعمال شود و در صورت ضرورت بخشی از عوائد حاصل به کشاورزان مسترد شود.
خلاءهای کشاورزی در بخش دورریزها
شیرزاد در کنار ضرورت اصلاح الگوی کشت به هدررفت محصولات کشاورزی و آب مصرفی آن اشاره کرد و گفت: در برنامه هفتم توسعه کاهش ضایعات پس از برداشت یک ضرورت تام است. میانگین ضایعات پس از برداشت به ویژه در سبزی، صیفی، میوه و جالیز بر اساس آمار سازمان خوار و بار جهانی حدود ۳۰ درصد است. این میزان در ایران ۳۵ درصد است.
وی توضیح داد: ضایعات پس از برداشت به محصولی گفته میشود که همه هزینههای تولید مانند آبیاری و کاشت و داشت و برداشت صورت گرفته اما پس از برداشت و در فاصله بین مزرعه تا سر سفره از بین رفته است.
این کارشناس حوزه کشاورزی عنوان کرد که اگر حتی بپذیریم که ۷۰ درصد از آب شیرین کشور صرف تولیدات کشاورزی میشود و اگر حتی میانگین ضایعات پس از برداشت جهانی ۳۰ درصد و در مورد غلات ۵ درصد را هم بپذیریم برآورد میشود که بین ۱۲ تا ۱۵ میلیارد مترمکعب آب شیرین در ایران به این ترتیب از بین میرود.
این تحلیل گر در ادامه سخنان خود گفت: پس کاهش ضایعات پس از برداشت نقش مهمی در کاهش مصرف آب شیرین و افزایش بهرهوری آب دارد. برای این منظور احداث سردخانهها و انبارها و سیلوهای مدرن و مجهز و استفاده از روشهای مختلف جذب اتیلن و بازنگری در زنجیره مزرعه تا سفره از اهمیت فوقالعادهای برخوردار است.
از کشت قراردادی تا صنایع تکمیلی
شیرزاد با بیان اینکه کشت قراردادی کشاورزی و تکمیل زنجیره تولید با راه اندازی صنایع تبدیلی برای تحقق توسعه ضروری است، گفت: کشت قراردادی به واسطه همدلی و ارائه مشوق به بخش خصوصی صنایع تکمیلی و فرآوری به عنوان طرف اصلی ماجرا، تنظیم بازار محصولات کشاورزی به کمک مکانیزم بورسی و تأمین ذخایر محصولات راهبردی (استراتژیک) به منظور کاهش التهابات بازار کالاهای اساسی کشاورزی و کاهش نوسان غیرعادی فصلی محصولات کشاورزی بدون اجحاف به کشاورزان و اجرای بیمه کامل کشاورزان از موضوعهای مهم برای حرکت به سوی خودکفایی است.
وی در ادامه با بیان اینکه بیمه بهره برداران بخش کشاورزی و همچنین بازنشستگی و امکان بازخریدی داوطلبانه از جمله برنامههای توسعه در بخش کشاورزی است، گفت: اختصاص یارانه صادراتی و تسهیلاتی برای گسترش و تکمیل زنجیرههای ارزش، توسعه صادرات با افزایش سهم سرمایه گذاری در بخش کشاورزی در کل سرمایهگذاری ها به میزان سالانه حداقل ۳ درصد در طول یک برنامه از جمله طرحهایی است که در برنامه هفتم توسعه پیش بینی شده تا پیگیری شود.
وی افزود: ایجاد زیرساخت مورد نیاز برای پرورش ۳۰۰ هزار تن ماهی در قفس تا پایان برنامه هفتم و تقویت شیلات، تعیین تکلیف چاههای کشاورزی و برق دار کردن چاههای کشاورزی دارای پروانه بهرهبرداری، تحقیقات روی ارقام مقاوم به شوری و خشکی، اصلاح ژنتیک گیاهان و تولید ارقام با کارایی مصرف آب بالا، زراعت چوب و ممنوع کردن بهرهبرداری چوبی در طرحهای جنگلداری در طول سالهای برنامه، تلفیق خودکفایی و کشت فرا سرزمینی در تولید محصولات اساسی، حفظ، احیا، توسعه و بهرهبرداری از منابع طبیعی و ذخایر گیاهی و دامی؛ توسعه آمایش محور صنایع تبدیلی، تکمیلی و بسته بندی محصولات کشاورزی و در نهایت شایسته سالاری در انتصابات و پرهیز از حذف شایستگان از دیگر مواردی است که امید است در طول برنامه هفتم توسعه پیگیری و اجرایی شود.
منبع: خبرگزاری مهرمنبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: برنامه هفتم توسعه کشاورزی امنیت غذایی حسین شیرزاد برنامه هفتم توسعه ضایعات پس از برداشت تأمین امنیت غذایی محصولات کشاورزی بخش کشاورزی میلیارد متر مورد نیاز الگوی کشت متر مکعب سرانه آب پیش بینی بهره وری آب شیرین مصرف آب آب نیاز مکعب آب
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۳۶۰۵۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بارش های تهران چقدر کاهش داشته است؟ | برنامه های آبفا برای جلوگیری از هدررفت آب
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، محسن اردکانی در گردهمایی مدیران روابطعمومی دستگاههای اجرایی و نهادهای استان تهران افزود: متوسط بارندگیهای تهران سالانه ۲۸۰ میلیمتر است، اما در چهار سال اخیر این میزان بین ۱۹۰ تا ۲۱۰ میلیمتر در نوسان بوده است.
مدیرعامل آبفای استان تهران ادامه داد: سالانه بین ۱.۵ تا ۴ درصد نیز به شمار مشترکان شرکت آبفای استان تهران افزوده میشود و در چنین شرایطی، چارهای جز مدیریت مصرف وجود ندارد.
وی خاطرنشان کرد: البته تنش آبی موجب غفلت شرکت آبفای استان از انجام برنامهها و پروژههای زیربنایی و اثرگذار نشده است و همانطور که در ابتدای امسال بیش از ۱۷ هزار میلیارد تومان پروژه در این استان به مرحله بهرهبرداری رسید، تلاش خواهیم کرد تا پایان امسال نیز شهروندان و ساکنان استان تهران از مزایا و خدمات ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان پروژه جدید برخوردار شوند.
اردکانی گفت: خادمان مردم در شرکت آب و فاضلاب استان تهران همه توان و تلاش خود را برای تأمین و توزیع مناسب آب به کار گرفتهاند؛ اما آنچه که در نهایت موجب ثمردهی این تلاشها خواهد شد، همراهی و مشارکت مردم در مدیریت مصرف است.
تهرانیها چقدر از آب شرب کشور را مصرف میکنند؟ | نمای مصرف آب در پایتختمدیرعامل آبفای استان تهران آب را حیاتیترین کالای زندگی دانست و با اشاره به تنش آبی و خشکسالیهای چند سال اخیر، پیشنهاد داد: پویش هر کارمند یک سفیر و حامی آب در دستگاههای اجرایی راهاندازی شود.
وی ادامه داد: کمبود منابع آبی چالشیترین موضوع کشور و مدیریت مصرف آب اولویت نخست شرکتهای آب و فاضلاب برای گذر از این چالش محسوب میشود که یکی از مولفههای اثربخش در مدیریت مصرف، اقدامهای فرهنگی است.
اردکانی با بیان اینکه قوانین و مقررات و قیمتگذاری آب و استفاده از تجهیزات و ابزار کاهنده مصرف سایر مولفههای مدیریت مصرف را شامل میشوند، گفت: در این زمینه باتوجهبه قوانین و امکانات موجود، اقدامهای لازم صورت میگیرد؛ اما در حوزه فرهنگی به فعالیتها و اقدامهای فراگیری نیاز است که همکاری و کمک روابطعمومی دستگاهها و رسانهها در این زمینه بسیار مؤثر خواهد بود.
به گفته وی، وزارت نیرو و شرکتهای آب و فاضلاب در چهار سال اخیر که خشکسالی بر کشور سایه انداخته است، تلاشهای زیادی را برای تأمین آب انجام دادهاند و اگرچه سقایی مردم وظیفه و افتخار شرکتهای آب و فاضلاب است؛ اما همکاریهای فرابخشی برای انجام این وظیفه از روی اخلاص است و این تلاش چنانچه با کار مضاعف و مشارکت جمعی همراه شود، توفیق و برکت فراوانی خواهد داشت.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران به اشاره به شمار بالای کارمندان دستگاههای اجرایی و نهادها، افزود: روابطعمومی این دستگاهها میتوانند در کمک به مدیریت مصرف آب، پویش هر کارمند یک سفیر و حامی آب را در بین کارمندان و خانوادههای آنان راهاندازی کنند و همچنین به مدیران ارشد دستگاههای خود پیشنهاد دهند تا یک شهردار آب برای پایش و مراقبت از تأسیسات و جلوگیری از هدررفت آب انتخاب کنند.
تامین آب تهران در چه شرایطی به مشکل می خورد؟وی همچنین با اشاره به فعالیتهای گسترده روابطعمومی شرکت آبفای استان تهران در سال گذشته و بهویژه راهاندازی پویشهای آب بهتر است یا ثروت و تهران، شهر حساس به آب، افزود: این فعالیتها در مدت کوتاهی موردتوجه مخاطبان قرار گرفته و دامنه آن از استان تهران فراتر رفته و به سایر استانها نیز تسری یافته است.